Begrippenlijst Archeologie De wetenschap die de menselijke culturen uit de pre- en protohistorie probeert te reconstrueren en te verklaren, door bestudering van de materiële resten uit deze perioden. Waar de geschiedenis de schriftelijke bronnen uit het verleden bestudeert, houdt de archeologie zich bezig met de niet-schriftelijke restanten uit vroeger tijd. Meestal zijn dat grondsporen, want vrijwel overal waar de mens is geweest, laat hij letterlijk zijn sporen na. Bijvoorbeeld resten van huizen en andere gebouwen, sloten, afvalkuilen en graven. Maar ook boven de grond zijn archeologische overblijfselen te zien, zoals grafheuvels, hunebedden, rotstekeningen en vestingwerken. Archeologisch bodemarchief Het totaal aan informatie over menselijke cultuur dat in de bodem is achtergebleven en voor de archeologie waardevol is. Archeologisch materiaal Alle materialen in de bodem die afkomstig zijn van menselijk gebruik in de pre- of protohistorie. Bijvoorbeeld vuurstenen werktuigen, maar ook het afval dat bij het maken van dergelijke werktuigen ontstond. Het kunnen ook botresten zijn, oude bakstenen, houten palen of paalgaten en organische materialen zoals oude zaadresten, houtskool en slachtafval. Archeologische indicatoren Aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische materialen in de bodem. Aanwezigheid van houtskoolconcentraties in de bodem, die immers kúnnen zijn veroorzaakt door menselijk gebruik van een terrein, en terplagen zijn dergelijke indicatoren. Archeologische resten Archeologische sporen en archeologisch materiaal. Archeologische sporen Sporen in de bodem veroorzaakt door menselijk gebruik. Zo laten houten palen die zijn vergaan geen tastbaar materiaal achter in de bodem, maar alleen een spoor. Bijvoorbeeld een verkleuring. Ook oude, dichtgestorte greppels zijn dergelijke sporen. Er kunnen bijvoorbeeld baksteenresten, puinfragmenten of veenbrokken in zitten. Archeologische vindplaats Wordt ook wel een site genoemd. Een terrein waarin zich archeologisch materiaal bevindt. Archeologische vondst Elk stukje archeologisch materiaal dat ergens in of op de bodem wordt ontdekt, is een vondst. Archeologische waarden Alle archeologische materialen, indicatoren en grondsporen die iets kunnen vertellen over de prehistorie en protohistorie zijn archeologische waarden. Prehistorie De tijd waaruit geen geschreven documenten bestaan. In Noordwest-Europa vanaf 500.000 jaar geleden tot 12 v.Chr.: de steentijd, bronstijd en ijzertijd. Protohistorie De tijd waaruit de geschreven bronnen zeer schaars of fragmentarisch zijn: vanaf 12 v.Chr. tot 1050 n.Chr., de Romeinse tijd en vroege Middeleeuwen.
